Skip Ribbon Commands
Skip to main content

Hội nghị toàn quốc đánh giá tình hình triển khai thực hiện Tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020

​Ngày 10/12, tại Thành phố Hưng Yên, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Uỷ ban Nhân dân tỉnh Hưng Yên tổ chức Hội nghị toàn quốc đánh giá tình hình triển khai thực hiện Tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020 và định hướng cho giai đoạn sau năm 2020.



Tham dự Hội nghị có ông Võ Tuấn Nhân - Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT), ông Trần Thanh Nam - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ông Bùi Thế Cử - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên và các đại biểu đến từ Văn phòng Điều phối nông thôn mới các cấp, đại diện của các Bộ, Sở, ban, ngành liên quan.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân cho biết: “Với vai trò cơ quan đầu mối của Chính phủ trong công tác bảo vệ môi trường, chúng tôi bày tỏ sự trân trọng đối với các Bộ, ngành, các địa phương vì những nỗ lực hết sức đáng ghi nhận trong công tác bảo vệ môi trường, từ việc ban hành các văn bản chỉ đạo điều hành hết sức quyết liệt, đến phân bổ nguồn lực, quan tâm đầu tư và trực tiếp đi sâu, đi sát với thực tế, giải quyết những vấn đề bức xúc của môi trường nông thôn”.

 Ông Bùi Thế Cử - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên

Hội nghị toàn quốc tổng kết Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới được tổ chức ngày 19/10/2019, tại Nam Định đã khẳng định một dấu mốc lịch sử, một tiếng vang không chỉ trong nước mà còn lan tỏa ra các nước trong khu vực, được Thủ tướng Chính phủ đánh giá là thành công “To lớn - Toàn diện và Lịch sử”, trong đó, có thành công của lĩnh vực môi trường (thể hiện sự đóng góp của lĩnh vực môi trường vào thành công chung của cả Chương trình, và những tác động tích cực của Chương trình vào sự đột phá trong tư duy, nhận thức, cách làm trong công tác bảo vệ môi trường nông thôn). 

Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân nhấn mạnh, “Hôm nay, chúng ta cùng nhau có mặt tại Hội nghị toàn quốc Đánh giá tình hình triển khai thực hiện Tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020 và định hướng cho giai đoạn sau năm 2020, được tổ chức tại Thành phố Hưng Yên, để cùng nhau nhìn lại chặng đường 10 năm qua, cùng đánh giá những thành quả đã đạt được, những bài học kinh nghiệm có sức lan tỏa lớn mà các địa phương cần chia sẻ để tiếp tục triển khai nhân rộng; những khoảng trống, lỗ hổng, mảng tối trong bức tranh môi trường cần được đẩy mạnh, tăng cường. Đồng thời, quan trọng hơn, là cùng hướng về tương tai, xem năm tới (2020) là năm kết thúc chính thức của Chương trình, chúng ta sẽ làm những việc gì để củng cố thành quả của giai đoạn này, và tạo nền tảng cho giai đoạn sau năm 2020.” 

Đạt được nhiều kết quả đáng ghi nhận đối với tiêu chí môi trường

Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới đã đi được chặng đường 9 năm, từ khi Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 4/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ cụ thể hóa các chỉ đạo của Ban Chấp hành Trung ương tại Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 05/8/2008 về nông nghiệp, nông dân và nông thôn thành những mục tiêu, nội dung cụ thể và phân công trách nhiệm để triển khai thực hiện.

Ông Trần Thanh Nam - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

Với những bước khởi đầu hết sức khó khăn trong triển khai thực hiện, kết quả thực hiện Chương trình giai đoạn từ năm 2010 đến 2015 cho thấy, hầu hết các địa phương đều tập trung nguồn lực cho đầu tư, nâng cấp, hoàn thiện cơ sở hạ tầng thiết yếu cho khu vực nông thôn, tạo nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội. Công tác bảo vệ môi trường (BVMT) còn chưa thực sự được quan tâm, đầu tư nguồn lực và chỉ đạo trong triển khai thực hiện còn nhiều hạn chế. Chính vì vậy, nhìn lại giai đoạn từ 2010 đến hết năm 2015, cả nước mới có khoảng 42,4% số xã đạt tiêu chí số 17 về môi trường, được đánh giá là một trong những tiêu chí đạt tỷ lệ thấp nhất và kém bền vững nhất trong giai đoạn đầu của Chương trình.

Đến thời điểm hiện nay, mặc dù vẫn còn nhiều khó khăn, nhưng sau 09 năm nhìn lại, với sự nỗ lực vượt bậc từ Trung ương đến địa phương, với sự quyết liệt của chính quyền địa phương các cấp, các kết quả đạt được đối với tiêu chí môi trường (Tiêu chí số 17) là đáng ghi nhận. Công cuộc xây dựng nông thôn mới hiện đang là một cuộc cách mạng trên tất cả các vùng miền của Tổ quốc, không chỉ vùng nông thôn mà lan tỏa sang cả các đô thị, thành phố. Tính đến hết tháng 7/2019, cả nước đã có 4.475 xã đạt chuẩn NTM (chiếm 50,26%), thì đến hết tháng 11/2019 con số này đã lên đến 54% (4.806 xã); tại thời điểm hết tháng 7/2019, cả nước có 5.443 xã đạt tiêu chí môi trường (đạt 61,1%), thì đến hết tháng 11/2019, con số này đã lên đến 5.835 xã (đạt tỷ lệ 65,5%), những con số hết sức ấn tượng, rất đáng mừng.

Ông Hoàng Văn Thức - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường

Tỷ lệ hộ sử dụng nước sạch theo quy định có sự tăng trưởng nhanh qua các giai đoạn, công tác xã hội hóa hoạt động cấp nước sạch nông thôn được thực hiện đồng bộ, mang lại hiệu quả cao.

Công tác thu gom và xử lý CTR (CTR) sinh hoạt đã có sự thay đổi vượt bậc, từ phương thức quản lý, quy trình vận hành đến tỷ lệ thu gom và biện pháp xử lý; thu gom, xử lý bao bì thuốc vật đã được các địa phương triển khai nhiều hoạt động góp phần giảm thiểu tác động môi trường, bảo vệ sức khỏe con người.

Đối với thu gom, xử lý nước thải khu dân cư tập trung khu vực nông thôn đã bước đầu được quan tâm, hình thành các mô hình xử lý nước thải phân tán cụm dân cư, hộ gia đình (bên cạnh việc đầu tư các hạng mục công trình xử lý nước thải sinh hoạt tập trung cho các đô thị).

Về BVMT đối với các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, làng nghề được quan tâm chỉ đạo và thực hiện quyết liệt; hoạt động khắc khục ô nhiễm cải thiện môi trường tại 47 làng nghề ô nhiễm môi trường nghiêm trọng đã dần được đầu tư, xử lý.

Bên cạnh đó, xây dựng cảnh quan, thực hiện vệ sinh môi trường có sự chuyển biến vượt bậc, tiêu biểu. Hoạt động xây dựng cảnh quan môi trường được khởi sắc và thực sự mang lại hiệu quả, tạo nên những miền quê đáng sống với cảnh quan, môi trường trong lành, sáng, xanh, sạch, đẹp.


GS. Đặng Kim Chi phát biểu tại Hội nghị

Tuy nhiên, công BVMT trong xây dựng nông thôn mới còn một số khó khăn, hạn chế như: Quy định, cơ chế chính sách còn bất cập, chưa phù hợp với các đối tượng tại khu vực nông thôn (như quy định đối với xử lý nước thải chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, các quy chuẩn kỹ thuật về môi trường, quy định về quản lý chất thải và bao bì thuốc bảo vệ thực vật…). Các chính sách thu hút đầu tư, huy động xã hội hóa trong công tác bảo vệ môi trường, xử lý chất thải nông thôn còn chưa phát huy được hiệu quả. Bộ chỉ tiêu trong Tiêu chí số 17 về môi trường đối với cấp xã và Tiêu chí số 7 về môi trường đối với cấp huyện còn bộc lộ nhiều bất cập trong triển khai thực hiện.

Còn thiếu các công cụ kỹ thuật, các biện pháp khoa học, công nghệ phù hợp trong hoạt động xử lý chất thải, xây dựng cảnh quan và BVMT nông thôn (như công nghệ xử lý CTR phù hợp; phương thức quản lý chất thải nông thôn theo chu trì tuần hoàn chất thải)…


Ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng, Chánh Văn phòng điều phối Nông thôn mới Trung ương

Tại Hội nghị, các đại biểu đã trao đổi về các mục tiêu cụ thể của giai đoạn sau năm 2020 để thống nhất trình lên Thủ tướng Chính phủ như một lời cam kết của ý chí, sự quyết tâm, sự đồng lòng, vì một mục tiêu chung để xây dựng nông thôn bền vững. Đồng thời, thảo luận để đề xuất các phương pháp thực hiện, trong đó có phân công trách nhiệm, phân bổ nguồn lực, cơ chế chính sách phù hơn, công nghệ kỹ thuật… và đặc biệt quan trọng, là cùng nhau xem xét để đề xuất Bộ tiêu chí đánh giá phù hợp, tiệm cận với nông thôn hiện đại, văn minh, những vẫn giữ được nét truyền thống, đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc; kế thừa và phát huy thành quả của giai đoạn vừa qua và đặc biệt là phù hợp với trình độ văn hóa, kinh tế, chính trị và xã hội của từng vùng, miền, địa phương trên toàn quốc.

Ông Trần Thanh Nam - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng, cần tăng cường sự quan tâm, trách nhiệm chỉ đạo của các cấp chính quyền thực hiện bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới; đồng thời, tăng cường đội ngũ cán bộ môi trường cấp xã, huyện. Thứ trưởng Trần Thành Nam đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường rà soát, nâng cao bộ tiêu chí môi trường từ tiêu chí chuẩn đến tiêu chí nâng cao và tiêu chí kiểu mẫu, đồng thời, có cơ chế, chính sách để thu hút, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư về các vùng sâu, vùng xa để đảm bảo vấn đề xử lý chất thải tại các vùng nông thôn.
Ông Nguyễn Minh Tiến, Cục trưởng, Chánh Văn phòng điều phối Nông thôn mới Trung ương đề nghị Bộ cần làm rõ nội hàm một số tiêu chí môi trường, cụ thể hóa các chỉ tiêu thuộc tiêu chí môi trường như thu gom chất thải rắn, tiêu chuẩn nước sạch; yêu cầu bắt buộc phân loại chất thải rắn tại nguồn; vấn đề cảnh quan môi trường, trồng cây xanh... “Việc yêu cầu bắt buộc phân loại chất thải rắn tại nguồn sẽ giúp đảm bảo 3/4 lượng rác thải sinh hoạt nông thôn quay trở lại thúc đẩy nông nghiệp hữu cơ.” – Ông Nguyễn Minh Tiến nói.
Đại diện địa phương, ông Bùi Thế Cử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên cho biết, đối với tỉnh Hưng Yên, vấn đề khó nhất là xử lý ô nhiễm môi trường do nước thải, rác thải sinh hoạt nông thôn và xử lý ô nhiễm môi trường làng nghề. Để thực hiện được cần nguồn kinh phí lớn, phải thay đổi nhận thức, ý thức của từng người dân nông thôn. “Do vậy, để hoàn thành xây dựng nông thôn mới cần sự chung tay thực hiện các biện pháp bảo vệ, cải thiện môi trường sinh thái của cơ quan, đoàn thể các cấp, các tổ chức xã hội, doanh nghiệp và nhân dân.” - Ông Bùi Thế Cử đề nghị.
Góp ý về góc độ khoa học, GS.TS Đặng Thị Kim Chi – Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Việt Nam đề xuất xây dựng bộ tiêu chí phân theo vùng để đảm bảo việc xây dựng nông thôn mới phù hợp với các xã vùng cao, vùng sâu, vùng xa. Đồng thời, cũng cần quy định rõ tỷ lệ hộ gia đình phải thực hiện xử lý nước thải sinh hoạt; tỷ lệ hộ gia đình phân loại rác tại nguồn; tỷ lệ các tuyến đường trồng cây, trồng hoa; cần lượng hóa trong bảo vệ rừng, nguồn nước, đất đai và các nguồn tài nguyên khác...

Cần rà soát lại các nội dung của Tiêu chí môi trường

Kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân đề nghị, năm 2020, các địa phương đã đạt chuẩn và hoàn thành nhiệm vụ nông thôn mới cần rà soát lại các nội dung của Tiêu chí môi trường, xem chỉ tiêu nào chưa bền vững, còn đang cần củng cố, đẩy mạnh (đặc biệt là hệ thống thu gom và xử lý chất thải rắn sinh hoạt tập trung) thì đầu tư nguồn lực, xử lý dứt điểm, củng cố chất lượng các chỉ tiêu, tiêu chí cho thực sự bền vững.

Đối với các địa phương chuẩn bị về đích thì cần hết sức khẩn trương, nhưng chặt chẽ và nghiêm túc. Cần xác định nông thôn mới là làm cho người dân, nên các chỉ tiêu, tiêu chí cần hết sức khách quan và phản ánh đúng thực chất.



Trên cơ sở chỉ đạo của Trung ương, đề nghị tất cả các địa phương tham mưu, xây dựng trình UBND tỉnh xem xét, phê duyệt kế hoạch cụ thể cho công tác quản lý chất thải rắn nông thôn, thống kê chi tiết, phân tách từng nguồn chất thải cụ thể gồm phụ phẩm nông nghiệp, bao bì thuốc bảo vệ thực vật, chất thải sinh hoạt, chất thải chăn nuôi, chất thải y tế và các loại chất thải khác để có một định hướng quản lý chất thải phù hợp, tiếp cận với nguyên lý “kinh tế tuần hoàn” trong tận thu, tái chế, tái sử dụng chất thải cho các mục đích khác.

Mặt khác, các địa phương cần vận dụng tối đa các cơ chế chính sách hiện có để kêu gọi doanh nghiệp đầu tư cho xử lý chất thải (đặc biệt là chất thải rắn sinh hoạt); sớm xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch quản lý nước thải nông thôn (theo hình thức tập trung hoặc phi tập trung), tiếp tục quyết liệt, kiên trì, bền bỉ trong công tác xây dựng cảnh quan, giữ gìn vệ sinh và bảo vệ môi trường, cần phát huy các thành quả rất tuyệt vời của giai đoạn trước nhưng chúng ta cần có tư duy, cách làm hiệu quả đối với việc “xanh hóa nông thôn”, làm mềm hóa các tuyến đường bê tông đã được đầu tư từ những giai đoạn trước, thay đổi tư duy đối với việc đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng giao thông, thủy lợi… mới bảo đảm độ thân thiện đối với môi trường; bổ sung công năng cho các công trình thủy lợi, các tuyến đường giao thông, các tuyến đê (như nhiều địa phương đã làm) để giữ gìn màu xanh, tạo dựng cảnh quan, hình thành các điểm thu hút khách thăm quan, du lịch. 

Nhân dịp này, Bộ TN&MT giao Tổng cục Môi trường phối hợp chặt chẽ với Văn phòng Điều phối nông thôn mới Trung ương, tiếp tục hoàn thiện Bộ tiêu chí thực hiện trong giai đoạn 2021 - 2025 và định hướng đến 2030, trên cơ sở ý kiến góp ý của các bộ, ngành và địa phương; bảo đảm tính kế thừa, tính mới, tính đột phá và tính toàn diện. Đồng thời phải bảo đảm tính khả thi và phù hợp với trình độ chính trị, văn hóa, kinh tế, xã hội của từng vùng, miền, địa phương cụ thể; trao quyền nhiều hơn cho địa phương và phát huy triệt để vai trò của cộng đồng, của người dân trong công tác bảo vệ môi trường.

Cũng tại Hội nghị, ông Võ Tuấn Nhân - Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, ông Trần Thanh Nam - Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, ông Bùi Thế Cử - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên  đã trao Bằng khen cho các điển hình tiên tiến về bảo vệ môi trường trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2019./.

(VEA) (tạp chí môi trường)