Môi trường được cải thiện sạch sẽ tại xã Vĩnh Quỳnh, huyện Thanh Trì, Hà Nội - Ảnh: VGP/Đỗ Hương

Những năm gần đây, các hoạt động nông nghiệp cùng với những hoạt động dịch vụ, sinh hoạt đã xuất hiện tình trạng ô nhiễm môi trường có tính chất nghiêm trọng ở khu vực nông thôn nước ta. Nguyên nhân là do tốc độ công nghiệp hóa và đô thị hóa nhanh và sự gia tăng dân số gây áp lực ngày càng nặng nề đối với tài nguyên nước trong vùng lãnh thổ. Môi trường nước ở nhiều đô thị, khu công nghiệp và làng nghề ngày càng bị ô nhiễm bởi nước thải, khí thải và chất thải rắn.

Nhìn nhận rõ thực trạng trên, Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) đã đặt tiêu chí môi trường là một trong những tiêu chí quan trọng để cải thiện đời sống của người dân nông thôn. Năm 2017, công tác bảo vệ môi trường nông thôn đã có bước đột phá lớn, nhất là vấn đề xử lý rác thải khu dân cư và cải tạo cảnh quan nông thôn xanh-sạch-đẹp.

Nhận thức được tầm quan trọng trong xử lý môi trường và cải tạo cảnh quan nông thôn, nhiều địa phương đã ưu tiên bố trí nguồn lực cũng như tập trung chỉ đạo triển khai quyết liệt. Đến nay, đã có khoảng 27 tỉnh, thành phố có kế hoạch xử lý rác thải tập trung ở nông thôn, trong đó có một số địa phương triển khai trên phạm vi toàn tỉnh (Nam Định, Đồng Nai, Hà Tĩnh...).

Thông qua chương trình NTM, nhiều cách làm hay, nhiều mô hình điểm về xử lý môi trường đã được các địa phương áp dụng hiệu quả (mô hình “Công viên - Bãi xử lý rác thải” tại huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định). Đặc biệt, một số doanh nghiệp Việt Nam đã làm chủ được công nghệ để từng bước điều chỉnh phù hợp với điều kiện của Việt Nam, như: mô hình xử lý chất thải chăn nuôi của Công ty VietFarm, huyện Xuân Lộc, tỉnh Đồng Nai...; mô hình xử lý rác thải sinh hoạt của Tập đoàn Công nghệ T-Tech Việt Nam; mô hình tự chủ động xây dựng hệ thống lò đốt rác quy mô cấp xã (Nam Định) bước đầu cơ bản xử lý được các khí thải độc hại với chi phí phù hợp.

Cùng với sự vào cuộc tích cực của các tổ chức chính trị, xã hội trên địa bàn, ý thức của người dân về bảo vệ, cải thiện môi trường, cảnh quan tiếp tục được nâng cao. Ngày càng có nhiều các tổ thu gom rác thải sinh hoạt, bao bao bì thuốc bảo vệ thực vật... do cộng đồng thành lập, hoạt động theo hình thức tự nguyện. Đặc biệt, nhiều địa phương đã vận động được các hộ đồng bào dân tộc thiểu số di dời chuồng trại chăn nuôi ra khỏi nhà sàn (Hà Giang, Sơn La, Lai Châu...).

Nhiều mô hình cải tạo cảnh quan ở thôn, bản, ấp đã được các địa phương áp dụng sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế như: Mô hình trồng hoa, cây xanh “Từ nhà ra ruộng”, hai bên đường giao thông (Nam Định, Thái Bình, Hải Dương, Hà Nam, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Nam, Đồng Nai, Cần Thơ, Hậu Giang, Vĩnh Long...); mô hình con đường bích họa (Đan Phượng, Hà Nội; Tam Kỳ, Quảng Nam); làng bích họa của đồng bào dân tộc Dao (Móng Cái, Quảng Ninh)... đã góp phần tạo nên một diện mạo mới ở nông thôn. Đến nay, cả nước đã có 4.795 xã đạt tiêu chí Môi trường và an toàn thực phẩm (đạt 53,7%, tăng 6,3% so với cuối năm 2016).